Momenteel zijn we aan het wachten in het café van het restaurant op onze transfer naar het vliegveld. Mooi moment om de 2 laatste dagen op te schrijven. Onderweg van Kratie naar Phenom Penh een paar tempels bezocht. Het ging hier voornamelijk om de oude daken. Tegenwoordig worden deze minder versierd. Op het terrein staan enkele houten huizen van 90 jaar oud. Nu zijn ze onbewoond. Waarom weten we niet want in vegelijking met de andere huizen die we hier zien, zijn die oude huizen een stuk beter gebouwd. De huizen hier variëren van palmbladeren, tot houten planken. En wie geld heeft, koopt steen voor steen om zo zijn huis in een echt huis te veranderen. We rijden voorbij een plek waar even daarvoor een ongeluk heeft plaatsgevonden. De chauffeurs van 2 vrachtwagens kijken naar het slachtoffer die in de berm ligt te kronkelen. Het ziet er niet goed uit. Zijn scooter ligt in onderdelen over de weg. We kijken verbaasd en vragen of we niet moeten helpen? Nee, zeggen zowel de gids als chauffeur in koor. De kans is groot dat wij dan verantwoordelijk voor het ongeluk worden gehouden. En nee, iets als 112 kennen ze hier niet. De bevolking krikt hun karma wel weer op met een flinke doatie in een van de vele tempels. In Kratie konden we even binnen kijken bij het plaatselijke ziekenhuis. Het zit ingeklemd tussen een boekwinkel en een kledingzaak. Het ziekenhuis heeft geen deuren. Nou, Evert en ik spreken af dat we elkaar wel opereren. Daar hebben we meer vertrouwen in. . We stoppen bij een rubberplantage. Op 1 hec staan 500 rubberbomen. Om de dag wordt er rubber getapt. Het sap wordt opgevangen in de helft van een kokosnoot. Dit is goed voor een halve kilo rubber. 1 kilo rubber levert 1 us dollar op. Een werknemer op de plantage verdient 75 us dollar pm. Dit is nog altijd meer dan een leraar. Die verdient 60 us dollar pm. Hij/zij geeft 2 keer les per dag. Er is een tekort aan leraren in Cambodja. Veel hebben de Red Khemer-periode niet overleefd. Een groep van 50-70 kinderen krijgt s' ochtends les. En andere groep in de middag. De ouders van kinderen die iets kunnen missen, geven de leraren wat extra geld. Volgens mij had ik al geschreven dat school gratis is? Het hotel zit centraal. In plaats van een tuktuk lopen we door de straten. Het geld dat we overhouden, geven we aan mensen die het echt nodig hebben. We merken nu voor het eerst iets van het overlijden van de koning Sihanouk. Hij ligt opgebaard in het paleis. Dit mogen we dus niet bezoeken. (was onderdeel van het programma) de crematie vindt plaats in februari. Waar zijn as naartoe gaat, is nog niet duidelijk. Dat kan naar een stupa in Udong zijn - hier ligt zijn vader en grootvader- of naar een stupa bij de Zilveren pagode. Deze staat op het terrein naast het paleis. Hier ligt de as van zijn dochter die gestorven is op 4-jarige leeftijd. Voor de deur van het paleis is het ontzettend druk met mensen die de koning een laatste eer komen bewijzen en offers brengen. Uiteraard komen daar ook weer verkopers op af die foto's van de koning en koningin, eten, lotusbloemen, wierook stokjes etc. verkopen. Maandagochtend maken we met een cyclo een ritje door de stad. Dit is een soort van riskja. We zitten nu alleen voor in een bakje terwijl de fiets erachter zit. De fietser van Evert is de oudste van de drie en kan het niet zo goed aan. Halverwege wisselen we. Dit scheelt wat kilo's voor de man. De meeste cyclos's werken voor een organisatie. Dit houdt in dat wanneer je een cyclo bestelt het geld naar de organisatie gaat. Aan het einde van de maand wordt alles gedeeld. De tip mogen ze natuurlijk zelf houden. We hebben onze gids geleerd hoe je in eigen stad de weg over moet steken. Doorlopen en boos kijken. Anders kom je met geen mogelijkheid aan de overkant. Iedereen rijdt door de tuktuk's, scooter, taxi's en SUV's. We mogen zoals eerder geschreven niet het paleis bezoeken, maar wel het terrein van de Zilveren pagode. De pagode zelf is niet van zilver. Dat is de vloer. Die bestaat uit 5000 zilveren tegels. De tegels wegen ieder 1 kilo! Verder staat er een gouden buddha beeld. Het beeld bestaat uit puur goud en weegt 90 kilo! Het beeld is opgeleukt met diamanten. We blijven het bizar vinden. Mensen komen om in dit land van de honger en ziekten. In de tempel staat nog een kopie van een buddha beeld. De kopie is van jade gemaakt. De echte is van smaragd. Dit beeld staat volgens de gids in Thailand. Het beeld is ooit gestolen door Laos en daarna heeft Thailand hem dus meegenomen. Dit beeld hebben we dus in Bangkok gezien - met zijn kleding voor het regenseizoen aan. Een heftige indruk heeft het bezoek aan gevangenis en martelkamp Tuol Sleng/ S-21 en het uitroeiingskamp Choeung Ek - 1 van de 360 tot nu toe ontdekte killing fields - op ons gemaakt. In S-21 - dat vroeger een hogere school was - werden Cambodjanen en enkele westerlingen - gemarteld. Ze waren leraren, monniken, ambtenaren, artsen en andere intellectuelen. Hypocriet is dat de top-leden allen gestudeerd hebben, waarvan sommigen in Europa. Van iedere gevangene is - gedwongen - een foto gemaakt. Je wordt koud als je door de hal loopt waar de gezichten je aanstaren. In een van de schoolgebouwen zijn kleine hokken gebouwd waar de gevangen in werden opgesloten. Ontsnappen ging niet. Tralies voor de ramen en voor de zekerheid werden de luiken dichtgehouden. Bewakers in de gangen. Verder zit het hele gebouw ingepakt in prikkeldraad sinds 1 van de gevangenen zelfmoord heeft gepleegd door van de bovenste verdieping te springen. De mensen werden niet in S-21 vermoord. Dat gebeurde even buiten de stad. Bij Choeung Ek. Onder valse beloftes moesten ze in groepen van 30 -40 man kuilen graven. Dit werd hun eigen graf. In een grote stupa liggen nu beenderen en schedels van zo'n 9000 slachtoffers. Op het veld is pas 2/3 van de graven opgegraven. Vermoed wordt dat op het terrein 17.000 mensen zijn omgebracht. Om kogels uit te sparen werden de mensen doodgeslagen. Kinderen onder de 6 jaar werden op een gruwelijke manier vermoord. Na een zware regenval kan het dus gebeuren dat stukken bot, tanden en kleding boven komen. We zien zelf in een van de wandelpaden een stuk van een kaak liggen. De dag wordt afgesloten met iets minder zwaars. Een boottocht over de Tongle Sap rivier. Daarna gaan we eten bij een wat sjieker restaurant. Dat mag best vinden wij gezien we regelmatig bij de straattentjes hebben gegeten.